سدیم هیپوکلریت (هیپوکلرید) چیست؟
سدیم هیپوکلریت (به انگلیسی: Sodium hypochlorite) یک ماده ای شیمیایی است و فرمول این ماده NaClO است. شکل محلولی این ماده به عنوان سفیدکننده و با نام تجاری آب ژاول عرضه میشود. و این ماده در کشورهای مختلف با نام‌های مختلف شناخته میشود. مانند بلیچ٬ واروکینا و آموکینا که و بسته به غلظت آن به نام‌های تجاری مختلفی در بازار موجود است.
سایر اسامی: آنتي فرمين، اكسيد كلريد سديم، اكسي كلريد سديم
جرم مولی: ۷۴٫۴۴ گرم بر مول
چگالی: ۱٫۱۱ گرم بر سانتی‌متر مکعب
دیگر کاتیون‌ها: لیتیم هیپوکلریت; کلسیم هیپوکلریت
انحلال‌پذیری در آب: 29.3 g/100mL (0 °C)
دیگر مشخصات فيزيكي و شيميايي
حالت فيزيكي این ماده به صورت مایع است، و شکل فیزیکی آن شفاف است دارای رنگ زرد کم رنگ و یا به صورت بی رنگ هم وجود دارد و بوی حدودا شیرینی دارد. این ماده در اب قابل حل است و همچنین با بسیاری ار حلال های آلی واکنش میدهد. این ماده قابلیت انفجار ندارد و دمایی که در آن خود اتش گیری صورت بگیرد ندارد. و اما نقطه ذوب این ماده 6- درجه سانتی گراد است.
و در دمای بالاتر از 40 درجه سانتی گراد تجزیه میشود.
آب ژاول محلولی دارای ۱۰ تا ۱۶ درصد هیپوکلریت سدیم در آب است. رنگ آن حدودا زرد و طعم و بوی آن تند است. این ماده چ ن یک سفید کننده کلر دار است خاصيت ضدعفوني کننده دارد.
افزودن مقدار کمي پربورات به آب ژاول، توانایی سفيدکنندگي آن را زیاد خواهد کرد. ولی بايد توجه داشت که محلول هيپوکلريت سديم ناپايدار است و در مقابل نور و گرما تجزيه شده و اکسيژن آزاد مي‌کند و در نتيجه از شدت عمل آن کم مي‌شود و به همین علت بايد آن را در ظروف مات و به دور از گرما نگهداري کرد. آب ژاول طبق فرمول زیر تجزيه مي‌شود.
NaOCl — NaCl + O2
هیپوکلریت سدیم یک ترکیب خورنده بوده و سریعا تجزیه می شود و ترکیب و کیفیت ثابتی و یکسانی ندارد و عدم اطمینان از خلوص آن و ایجاد محیط قلیایی بعد از کاربرد که سبب کم شدن اثر کلر می شود، موجب شده تا از آن به عنوان یک اکسید کننده قوی و عامل سفید کننده استفاده شود. این محلول ویژگی قلیایی دارد وPH محلول در دمای 20 درجه سانتیگراد بالاتر از 7 است.
از دیگر محصولات ما نیز دیدن نمایید : روغن پالم
کاربرد هیپوکلریت سدیم :
آب ژاول که در فارسی به آن مایع سفید کننده و وایتکس گفته میشود، محلولی است که برای گندزدایی، سفیدکردن و بوزدایی به مورد استفاده قرار میگیرد.
این ماده به دلیل ویژگی هایی ک پیشتر خواندید در بی رنگ کردن الیاف پارچه ، کاغذ ، ضدعفونی آب استخرها ، ضد قارچ و ضد میکروب کاربرد دارد.
در خانه‌ها برای ضدعفونی کردن سبزی‌ها و سفید کردن رخت‌ها به هنگام رخت‌شویی از آب ژاول استفاده میکنند. همچنین این محلول با نام های گوناگون به فروش میرسد. حالا چندین موارد از کاربرد های اینچنینی این ماده را ذکر خواهیم کرد:
استفاده از آب ژاول در لباس‌شويي و براي ضد عفوني کردن لباس‌ها به کار گرفته میشود، و حتي برای تمیز کردن لباس‌شويي هم مي‌توان از آب ژاول و آب داغ استفاده کرد. به این صورت که مقداري آب ژاول را داخل لباس‌شويي ريخته و صبر کنید تا با آب داغ( بدون لباس) ده دقيقه کار کند.
از آن، برای ضدعفوني کردن آزمايشگاه‌هايي که در معرض ويروس هپاتيت هستند( مثل همودياليز) و اماکن تهيه و توزيع مواد غذايي استفاده مي‌شود.
از اين ماده به‌عنوان يک ضد عفوني کننده و ماده دفع بو در لبنيات‌ها، مخازن آب و دفع فاضلاب‌ها استفاده میشود.
کاربردهای خانگي از قبيل ضدعفوني کردن لگن‌ها و وان حمام، لباس‌ها، آشپزخانه و … آب ژاول مناسب دارد.
محلول هيپوکلريت( آب ژاول) تمام ميکروب‌ها اعم از قارچ ، ويروس و باکتري را نابود خواهد کرد.
از محلول رقيق‌تر آن به عنوان شست‌شوي زخم‌هاي آلوده که تازه نباشند، استفاده مي‌شود.
همانطور که قبلا گفته شد، ماده اوليه اکثر سفيدکننده‌ها که در قديم به آب ژاول شناخته شده بوده‌اند، هيپوکلريت سديم است. آب ژاول براي تمیز کردن لکه‌هاي کپک، خون، قهوه، تنباکو، آب ميوه و بسياري ديگر از لکه‌ها مناسب است. براي نابود کردن اين لکه‌ها، يک قاشق آب ژاول را در يک ليوان آب بريزيد و با قطره چکان روي لکه بريزيد. آب ژاول به‌عنوان سفيدکننده براي پنبه، کتان، چتائي، ابريشم مصنوعي، خمير کاغذ و مرکبات مفيد است. در حقيقت بيشترين کلر خريداري شده جهت سفيد کردن محصولات سلولزي قبل از استفاده به هيپوکلريت تغيير داده مي‌شود.
فرایند تولید
آب ژاول را از طریق دمیدن گاز کلر در محلول سدیم هیدروکسید تولید میکنند. از جمله آزمایش‌هایی که بر روی آب ژاول انجام میشود تعیین مقدار ” کلر آزاد” و تعیین مقدار NaOH است. ” کلر آزاد” در اینجا اصطلاح است، چون در اینجا اکسیدکنندگی ناشی از یون هیپوکلریت است نه گاز کلر. طبق تعریف، ” کلر آزاد” یک ترکیب سفیدکننده برابر مقدار کلری است که توانایی اکسیدکنندگی‌اش معادل قدرت هر مول از ترکیب مورد نظر باشد.
آب ژاول محلولی ناپایدار است و در اثر حرارت و نور به مرور زمان خاصیت خود را از دست خواهر داد.
تولید به روش تزریق گاز کلر
Cl2 + NaOH —-> NaClO + NaCl + H2O
همانطور که از واکنش بالا مشخص است، چنانچه گاز کلر را در محلول سود سوزآور وارد کنید، آب ژاول تولید میشود. تمامی مخازن و لوله‌های داخل آن که برای تولید مایع سفیدکننده استفاده میشود لازم است از جنس PVC باشند، چون گاز کلر هنگامی که با رطوبت برخورد کند با هر فلزی ترکیب میشود و باعث خوردگی آن خواهد شد.
در داخل مخزن سود را می‌ریزند و از پایین گاز کلر را اضافه میکنند. میل ترکیبی گاز کلر با سود بسیار فراوان است، به همین دلیل گاز کلر در خلال زمانی که از ته مخزن به سطح مخزن میرسد، جذب میشود. در اینجاست که هرچه خروجی گاز کلر از سطح مخزن به مقدار کمتری باشد نشان‌دهنده این است که واکنش دارد به درستی انجام میشود.
آنچه در مورد تهیه آب ژاول به روش فوق اهمیت دارد، دقت در کنترل، به هنگام تولید کردن آن است چون اگر تزریق کلر قبل از خاتمه عمل متوقف نشود، واکنش برعکس شده و سریعا دما افزایش میابد و محصول از بین خواهد رفت. حسگری که اپراتور واحد تولید آب ژاول را در قطع به موقع تزریق گاز کلر یاری میدهد ORP نام دارد و بر اساس اکسایش/ کاهش کار می‌کند.
اگر pH به حدود 2/12 تا ۱۲ برسد واکنش اتمام یافته است. از آنجایی‌که هرچه محیط دارای دمای سردتر باشد واکنش نیز خوبتر صورت میگیرد باید دقت شود که دما از ۴۲ درجه سانتیگراد بیشتر نشود . در یک تولید نرمال، گاز کلر از حدود ۲۰ درجه آغاز میشود و در دمای ۴۲ درجه پایان می یابد.
روش گسترده ديگري براي تهيه آب ژاول یا هيپوکلريت سديم استفاده مي‌شود و آن الکتروليز محلول غليظ نمک سديم کلريد است. اين سلول‌هاي الکتروليتي، ديافراگم يا غشائي ندارند و در جريان بالا و در محلولي نسبتا خنثي استفاده مي‌شوند. اين سلول‌ها برای به‌کارگيري در درجه حرارت پایين طراحي مي‌شوند که محلول سود سوزآور کاتد را به تماس با کلر متصاعد شده از آند در مي‌آوردند.
تولید آب ژاول به کمک واکنش سديم بي‌کربنات روش ديگري براي تهيه آب ژاول سديم هيپوکلريت مي‌باشد که فرمول واکنش آن اینگونه مي‌باشد:
Na2CO3 + Ca(OCl)2 —-> 2NaOCl + CaCO3
خرید سدیم هیپوکلریت :
برای ثبت سفارش و خرید هیپوکلریت سدیم یا اطلاعات بیشتر از کارشناسان ما با شماره تلفن زیر تماس حاصل فرمایید
03195020085
دیدگاهتان را بنویسید